Yağış
sularının toprak yüzeyinden aşağıya doğru sızması olayıdır. Toprak yüzeyine
ulaşan yağış suları ya yüzeysel akış haline geçer ya da infiltrasyonla toprağa
sızar. Bu da yağış şiddetinin infiltrasyon kapasitesini aşıp aşmamasına
bağlıdır.
Toprağın
infiltrasyon kapasitesinin en yüksek olduğu yağışın başlangıcında şiddeti
yüksek bir yağmur fazla bir yüzeysel akışa neden olmaz iken, toprağın
infiltrasyon kapasitesinin en düşük olduğu yağışın sonuna doğru yüksek şiddetli
bir yağmur aşırı yüzeysel akışların nedeni olur.
Eğer
yağışın şiddeti infiltrasyon kapasitesinden düşükse, bu durumda yağışın tamamı
toprağa sızar. Aksi halde, bir kısım yağış suları toprağa sızarken, yağış
şiddetinin infiltrasyon kapasitesini aşması ölçüsünde yüzeysel akış meydana
gelir. İnfiltrasyonla toprağa sızan suların bir kısmı toprak nemine eklenir,
bir kısmı da yeraltı ve taban suyuna geçer.
Bazı
derelerde yıl boyunca sürekli ve oldukça düzenli akımlar mevcut olmasına
karşılık, diğer bazı derelerde de akımlar son derece değişken ve aralıklıdır.
Derelerde akımların düzenli veya değişken olmasında en önemli etmen akımların
kaynağıdır. Eğer dere akımının asıl kaynağını yüzeysel akımlar oluşturuyorsa, o
zaman bu gibi dere ve akarsularda yağışlardan sonra sel akımları ve diğer
zamanlarda da çok düşük akımlar görülür. Diğer yönden, eğer yağış havzası
toprakları çok geçirgen ise ve taban suyu düzeyi üstünde geçirgen olmayan bir
tabaka mevcut değilse, topraklar da kumlu tekstürde ise, bu durumda yağışlardan
sonra hemen hemen hiç yüzeysel akım meydana gelmez ve bu derelerde düzenli
rejimde ve sürekli akış bulunur.
Bu
nedenledir ki, yağış havzası topraklarının yağmur ve kar sularını sızdırması,
absorbe etmesi, depolaması ve geçici bir süre için bünyesinde tutma yeteneği
dere akışlarını ve hidrograflarının niteliklerini belirleme yönünden çok
önemlidir.
İnfiltrasyon Kapasitesi
Suyun
toprak yüzeyinden toprağın içerisine maksimum giriş hızına denir.
0 yorum:
Yorum Gönder